Een zwaar verwaarloosd kind: wat doe je?
© S. van Malleghem

Een zwaar verwaarloosd kind: wat doe je?

Sommige ouders verwaarlozen hun kinderen zwaar. Waarom? Welke professionals kunnen tussenkomen bij de vaststelling van zo’n situatie van ernstige verwaarlozing? De begeleiding van de ouders verloopt vaak moeilijk, maar blijft noodzakelijk.

 

      

In een ander artikel is er geprobeerd om uit te leggen wat kinderverwaarlozing precies is, welk gedrag de ouders (niet) stellen en welke zware en blijvende gevolgen dit kan hebben. Het artikel legt ook uit hoe je verwaarlozing herkent. In dit artikel willen we de oorzaken van verwaarlozing proberen te begrijpen en achterhalen hoe je het kind kunt helpen.

 

 

Wat is de oorzaak van verwaarlozing?

 

Meerdere factoren kunnen verklaren waarom ouders – zonder het echt te beseffen – hun kind verwaarlozen. Een van die factoren is dat ze in hun kindertijd zelf slachtoffer zijn geweest van emotioneel gemis of zelfs verwaarlozing. Bijgevolg ontwikkelen ze verkeerd gedrag in hun rol als ouder. Het kost hen enorm veel moeite om een leven met gemis achter zich te laten.

 

Bovendien moeten de professionals alle aandacht hebben voor de moeder als die in een depressie zou zitten. Deze ziekte kan een impact hebben op haar beschikbaarheid voor haar kind, op de kwaliteit van de relatie met hem, of haar onverschillig en passief maken. De baby zal snel onrustwekkend asociaal gedrag beginnen te vertonen.

 

Heel wat andere factoren kunnen ook nog meespelen, zoals de intellectuele beperkingen van de ouders, alcoholmisbruik, huishoudelijk geweld, psychologische moeilijkheden of het miskennen van de basisbehoeften van het kind. Al deze factoren apart geven zeker geen aanleiding om aan verwaarlozing te denken. Als je ze als een geheel bekijkt, kan er wel reden zijn om alarm te slaan. Een multidisciplinaire aanpak is, gezien het aantal factoren, vaak nodig.

 

 

Welke hulpmiddelen zijn er?

 

Vanaf het moment dat de eerstelijnshulpverlener denkt tekenen van verwaarlozing te herkennen (zie het vorige artikel), moet hij dat snel melden. De bescherming van het kind moet de leidraad zijn in de acties die worden genomen. Dat kan zijn binnen de structuur waartoe de hulpverlener behoort of samen met de gespecialiseerde teams, zoals de Vertrouwenscentra kindermishandeling. Na deze melding kan een aangepaste begeleiding worden opgestart.

 

Eerst moet je de ouders aansporen om hun kind te begeleiden. Als de kinderen niet bij de ouders wonen (vb. pleeggezin), moet er zoveel mogelijk contact blijven en moeten de ouders zoveel mogelijk informatie krijgen over wat hun kind beleeft. De bedoeling van dit blijvend contact is het kind geruststellen.

 

Je mag niet vergeten dat de ouders vroeger vaak zelf te weinig aandacht hebben gekregen of zijn verwaarloosd. Het is dus mogelijk dat ze niet echt enthousiast reageren op de vraag van de gezondheidsprofessionals of op een uitgestoken hand. Ze zijn wantrouwig of vluchten er zelfs voor weg. De ouders worden vaak overrompeld door hun eigen problemen, zoals een verslaving, psychiatrische problemen of immaturiteit. Ze zoeken de aandacht van de professional, waarbij ze dan soms hun kind als een concurrent zien. In sommige gevallen is de medische opvolging van de ouders een aanvulling op de begeleiding van het kind.

 

Verschillende gezondheidsprofessionals komen tussen in een situatie van verwaarlozing: verplegers, kinderartsen, kinderpsychiaters, psychologen en maatschappelijk assistenten. De verschillende disciplines moeten met elkaar overleggen, naar elkaar luisteren en afspraken maken om een vangnet van positieve energie rond het gezin te creëren. Deze professionals zullen proberen om een vertrouwensrelatie te ontwikkelen met de ouders, wat de basis vormt van een constructieve begeleiding.

 

Enkele voorbeelden:

 

  • Als de gynaecoloog tijdens de zwangerschap een vertrouwensband heeft kunnen opbouwen, kan dat de begeleiding van de moeder vergemakkelijken in geval van problemen.

 

  • Naast het louter medische onderzoek kan de exclusieve aandacht van de arts voor het kind diegene versterken die de ouders het zouden moeten geven.

 

  • Kinderoppassen en kleuterleidsters kunnen een grote hulp zijn voor het kind. Bij hen krijgt het de aandacht die het mist, wordt het vriendelijk behandeld en aangemoedigd, enz.


  • Familiehulp kan een grote steun zijn voor de moeder die gemakkelijker een reeks huishoudelijke en verzorgende taken zal uitvoeren, omdat ze voelt dat iemand naar haar luistert, haar aanmoedigt en begeleidt.

 

Soms is een ziekenhuisopname nodig om de tijd te nemen om te evalueren welke impact de levensomstandigheden hebben op het lichaam en de ontwikkeling van het kind. Dat is het moment om bijkomende onderzoeken uit te voeren en de relatie ouders-kind te observeren.

 

In bepaalde gevallen zal een gerechtelijke tussenkomst nodig zijn om het kind te beschermen tegen de verwaarlozing waar het onder lijdt. Dan moet er worden nagedacht over de vorm van opvang die het beste is voor zijn verdere ontwikkeling.

 

 

Hoe voorkom of stop je verwaarlozing?

 

Het is moeilijk om kinderverwaarlozing een halt toe te roepen. Het ontmoedigt ook heel wat professionals, wanneer ze weinig (duurzame) veranderingen zien in het gedrag van de ouders. Hun werk is echter niet tevergeefs, want het zal het gemis van het kind beperken en er een meer evenwichtige volwassene van maken. Op die manier kan je proberen de vicieuze cirkel te doorbreken.

 

De ouders die vaak zelf zijn verwaarloosd in hun jeugd zullen weinig aan hun gedrag kunnen veranderen, maar ze blijven belangrijk in de begeleiding van het kind die de professionals kunnen opstarten. Het is dus de volgende generatie, die van het kind en niet die van de ouders, die baat zal hebben bij de professionele begeleiding.

 

Vorig artikel: Hoe herken je kinderverwaarlozing?

 

Sandrine MATHEN

Master in Klinische psychologie

 

 

Voor meer informatie:

 

https://mens-en-samenleving.infonu.nl/ouder-en-gezin/21838-over-kindermishandeling-en-kinderverwaarlozing.html

 

https://www.geestelijkgezondvlaanderen.be/verwaarlozing-en-mishandeling


https://www.kindengezin.be/cijfers-en-rapporten/cijfers/kindermishandeling/

 

ONE, L’ONE en chiffres 2018, rapport d’activités,