Het huiszoekingsbevel: uitvaardiging en uitvoering

Enkel een onderzoeksrechter kan een huiszoeking bevelen die zelfs tegen de wil van de bewoner of eigenaar kan worden uitgevoerd. Wat is de draagwijdte? Wanneer mag het worden uitgevoerd? Wat zijn de vormvereisten? 

Met welk doel en onder welke voorwaarden wordt een huiszoekingsbevel uitgevaardigd?
De onderzoeksrechter kan zelf naar de verblijfplaats van de verdachte gaan om over te gaan tot gerechtelijke aanhoudingen of op zoek te gaan naar voorwerpen die kunnen dienen om de waarheid aan het licht te brengen en deze in beslag te nemen.
Hij kan ook opdracht geven aan een officier van gerechtelijke politie (OGP) om deze taken uit te voeren door hem een huiszoekingsbevel te bezorgen. Een huiszoekingsbevel is dus een volmacht waarmee de onderzoeksrechter een officier van gerechtelijke politie gelast om over te gaan tot de huiszoeking.

Voordat een onderzoeksrechter een huiszoekingsbevel kan uitvaardigen moet hij beschikken over ernstige aanwijzingen dat er een misdrijf is gepleegd.
Deze ernstige aanwijzingen van schuld hoeven niet per se betrekking te hebben op de persoon die in de woning of het kantoor waar de huiszoeking zal plaatsvinden zijn domicilie heeft. Het is voldoende dat de onderzoeksrechter beschikt over elementen die doen vermoeden dat er zich ter plaatse documenten of voorwerpen bevinden die nuttig kunnen zijn om de waarheid aan het licht te brengen en die betrekking hebben op het misdrijf dat de reden is voor de huiszoeking.


Aan welke vormvereisten moet een huiszoekingsbevel voldoen?
Een huiszoekingsbevel moet de volgende elementen bevatten:
- de handtekening van de onderzoeksrechter;
- de vermelding van de autoriteit (officier van gerechtelijke politie) die belast is met de huiszoeking;
- de omschrijving van de precieze plaats en het doel van de huiszoeking en om welk misdrijf het gaat;
- wanneer het de bedoeling is papieren, akten en documenten in beslag te nemen: de gronden waarop de volmacht is gebaseerd.


Wanneer en hoe wordt een huiszoekingsbevel uitgevoerd?
De huiszoeking mag worden uitgevoerd in de woning van de verdachte of op iedere andere plaats die in het onderzoek is betrokken, vanaf het moment dat de betrokken woning expliciet in het bevel wordt vermeld.
Een huiszoeking in een privéwoning die niet openbaar toegankelijk is mag enkel gebeuren tussen 05.00 uur en 21.00 uur. Maar als de huiszoeking vóór 21.00 uur is begonnen mag ze worden verder gezet, ook na 21.00 uur.
Een huiszoeking gebeurt normaal gezien in het bijzijn van de verdachte. Als hij niet aanwezig wenst te zijn of als hij niet in de mogelijkheid verkeert kan hij zich laten vertegenwoordigen door een door hem aangeduide gevolmachtigde.
Niemand mag zich verzetten tegen de uitvoering van een huiszoekingsbevel. De politie mag wettelijke dwang of geweld gebruiken indien nodig om het bevel uit te voeren. Wanneer de betrokken persoon niet aanwezig is kan er een beroep worden gedaan op een slotenmaker om de woning binnen te dringen.

Huiszoeking in geval van terroristische misdrijven
Met de inwerkingtreding van de wet van 27 april 2016 met betrekking tot bijkomende maatregelen in verband met de strijd tegen het terrorisme mogen huiszoekingen in het kader van een onderzoek naar terroristische misdrijven ook ’s nachts, tussen 21 en 5 uur, worden uitgevoerd. Deze wijziging in de wetgeving moet interventies door de gerechtelijke en politieautoriteiten sneller mogelijk maken om bewijselementen te verzamelen in verband met terroristische misdrijven zoals voorzien in boek II, titel 1ter van het strafwetboek.


Huiszoeking in het geval van vereniging van misdadigers en criminele organisaties
In dezelfde gedachtegang zijn nachtelijke huiszoekingen vanaf nu ook mogelijk in het geval van een vereniging van misdadigers die is gevormd voor het plegen van misdrijven tegen personen of goederen of als er sprake is van een criminele organisatie. In deze gevallen kan het wel enkel als er ernstige aanwijzingen bestaan van het bezit van verboden wapens, explosieven of schadelijk of gevaarlijke stoffen die, in het geval van lekkage, mensenlevens in gevaar zouden kunnen brengen. De betroffen inbreuken staan bepaald in boek II, titel VI, hoofdstuk 1 van het strafwetboek.
In alle andere gevallen mogen huiszoekingen enkel overdag, tussen 5 uur ’s ochtends en 21 uur ’s avonds.


Het opstellen van een proces-verbaal
Na iedere huiszoeking moet er een proces-verbaal worden opgesteld. Daarin wordt met name beschreven hoe de huiszoeking is verlopen en welke goederen er eventueel in beslag zijn genomen.

Christophe ROMBOUX
Hoofdcommissaris, Korpschef politiezone ORNEAU-MEHAIGNE

Referentiewerk:
C. Bottamedi, C. Romboux en F. Moreels. Interventiezakboekje 2023. Politiepocket, 812 pagina's. Mechelen, Wolters Kluwer Belgium.

Alle artikels over de huiszoeking:
Geen huiszoeking zonder strikte wettelijke verantwoording
Welke plaatsen mogen politiebeambten te allen tijde betreden?
Mag de politie bij gevaar zonder huiszoekingsbevel naar binnen?
Noodoproep aan de politie vanuit een privéwoning
Heterdaad: de politie mag ambtshalve een privéwoning doorzoeken
Huiszoeking met toestemming van de bewoner
Het huiszoekingsbevel: uitvaardiging en uitvoering
Bijzondere onderzoeksmethodes: binnendringing in de privéwoning