Wat kan je als je dierenmishandeling ziet?

Iedereen kan getuige zijn van dierenmishandeling of een vermoeden hebben dat dit gebeurt. Meer en meer mensen worden zich hiervan bewust en willen tussenkomen. Hoe pak je dit aan in de praktijk?

Is het wel degelijk mishandeling? 

Dierenwelzijn is sinds 2014 een bevoegdheid van de gewesten en niet meer van de federale overheid. Het is dus niet altijd evident om te weten welke wetgeving van toepassing is. 
De wet heeft in ieder geval overal de volgende bepalingen:
“Niemand mag, uitgezonderd bij overmacht, handelingen plegen die niet door deze wet zijn voorzien en waardoor een dier zonder noodzaak omkomt of zonder noodzaak een verminking, een letsel, of pijn ondergaat.” en “Elke persoon die een dier houdt, verzorgt of te verzorgen heeft, moet de nodige maatregelen nemen om het dier in overeenstemming met zijn aard, zijn fysiologische en ethologische behoeften, zijn gezondheidstoestand en zijn graad van ontwikkeling, aanpassing of domesticatie, aangepaste voeding, voldoende drinkbaar water, verzorging en huisvesting te verschaffen.” (art. 1 en art. 4 van de wet van 14.8.1986 betreffende de bescherming en welzijn der dieren, overgenomen in het Vlaamse gemeenschapsdecreet van 13.7.2018, in de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest van 11.5.2017 en in de Code van dierlijk welzijn in het Waalse Gewest).

Afhankelijk van hoeveel je van dieren houdt en hoe gevoelig je bent voor hun welzijn ben je er sneller van overtuigd dat het om dierenmishandeling gaat, terwijl dit in werkelijkheid misschien niet het geval is. Je moet dus eerst goed nadenken vooraleer je de bevoegde diensten belt zodat ze niet overspoeld worden met ongegronde klachten en kunnen tussenkomen bij echte gevallen van dierenmishandeling. 

Dit is echter niet eenvoudig aangezien dierenmishandeling verschillende vormen kan aannemen: van de meest gewelddadige - en dus zichtbare - tot de meest sluipende. Het parket heeft zowel gevangenisstraffen geëist voor bepaalde daden als een verbod uitgevaardigd om voor een bepaalde periodedieren te houden. Voorbeelden hiervan zijn: koeien niet voederen en in hun eigen uitwerpselen laten zitten, paarden zonder verzorging in de wei laten staan of een kat doden door haar op de grond te gooien. In de meeste gevallen van bewezen mishandeling nemen de handhavers de dieren in beslag en zoeken zij een adequate opvangplaats. Dit kan een asiel zijn, maar ook bijvoorbeeld een vogelopvangcentrum in het geval van verwaarloosde roofvogels.
Zowel in de Vlaamse, Brusselse als Waalse wetgeving zijn er strafrechtelijke gevolgen - zelfs gevangenisstraffen - en administratieve sancties in geval van dierenmishandeling.

Hoe moet je reageren? 

Indien je getuige bent van een noodgeval en er geen enkele twijfel bestaat dat het over dierenmishandeling gaat (bijvoorbeeld een wandelaar slaat zijn hond in jouw bijzijn), contacteer dan de politie. Zij kan onmiddellijk tussenkomen en een proces-verbaal opstellen.

Indien de situatie complexer is, zoals een paard in een veld dat er onverzorgd uitziet, kan je de eigenaar eerst contacteren als je hem kent of als anderen je kunnen verzekeren dat hij hiervoor openstaat. Op deze manier kun je je bezorgdheid uitdrukken en meer informatie vragen over hoe het dier verzorgd wordt of over de redenen die zijn toestand verklaren, maar die niets met dierenmishandeling te maken hebben, bijvoorbeeld een medische aandoening, wanneer het paard er mager uitziet.
Indien je er niet in slaagt om de eigenaar te bereiken, ga dan naar een dierenasiel in je regio om meer te weten te komen (sommige asielen zijn voor boerderijdieren en andere voor huisdieren). Hou er rekening mee dat asielen niet bevoegd zijn om een dier weg te halen, noch om een pv op te stellen.

Je kan ook informatie verkrijgen via de noodnummers of contactgegevens voor dierenwelzijn die ter beschikking worden gesteld door de gewesten.
In Vlaanderen vind je dan de aanbevelingen en meldpunten op: https://www.vlaanderen.be/verwaarloosde-of-mishandelde-dieren-melden 

In Brussel zijn informatie en een elektronisch formulier beschikbaar op:
https://leefmilieu.brussels/burgers/diensten-en-aanvragen/klachten-meldingen-en-waarschuwingen/klacht-indienen-voor-verwaarlozing-mishandeling-van-dieren

In Wallonië kan je het nummer 1718, optie 2 contacteren. 
In Wallonië zijn ook de gemeentes bevoegd voor deze kwestie. Volgens Artikel D.140 van Boek 1 van het Waalse Milieuwetboek kan een agent of burgemeester het dier weghalen bij de eigenaar en moet hij dan vervolgens onderdak vinden voor het dier. Een dier wegnemen is uiteraard een ernstige beslissing die enkel genomen mag worden als laatste redmiddel, met name wanneer de eigenaar geweigerd heeft om de situatie op te lossen of wanneer de oplossing niet op tijd mogelijk was.

Sylvie SMOOS
Juriste

Lees ook:
De verplichtingen van de huisdiereigenaar
Wat doet de politie in geval van dierenmishandeling?

Hieronder staan de links naar de dierenwelzijnsportalen van de betrokken regionale diensten.
VLAANDEREN
https://www.vlaanderen.be/dierenwelzijn
BRUSSEL
Portal dierenwelzijn
https://leefmilieu.brussels/burgers/het-milieu-brussel/dierenwelzijn-garanderen
WALLONIE
Portail Bien-Être Animal
https://bienetreanimal.wallonie.be/home.html