NL 
FR 
Online porno: de risico’s voor adolescenten
Een vroegtijdige blootstelling aan pornografische sites vormt een belangrijk risico op een scharniermoment in de ontwikkeling van de puber. Wat zijn de gevolgen op psychologisch, seksueel en algemeen gedrag?
Overmatige blootstelling aan pornografische beelden
De adolescentie is een belangrijke fase in de fysieke, biologische en psychologische ontwikkeling van de puber. Het internet is in dit stadium dé plek om informatie te zoeken en vragen, twijfels en ervaringen te delen. Het is echter ook de plek van vele gevaren.
Verschillende studies melden dat jonge adolescenten, bedoeld of onbedoeld, "tijdens hun minderjarigheid zullen worden geconfronteerd met periodieke, herhaalde of intensieve blootstelling aan steeds gewelddadiger pornografische beelden". Inderdaad, reeds in 2018 schatte men dat één jongvolwassene op vijf toevallig werd blootgesteld aan online pornografie via pop-up vensters tijdens gewoon opzoekwerk of onderzoek op het internet. In Frankrijk heeft 58% van de jongens en 45% van de meisjes al porno bekeken voordat ze 13 jaar zijn.
Jongens gaan sneller dan meisjes actief op zoek naar zo’n inhoud. De helft van de adolescenten doet dit regelmatig met voornamelijk drie doelstellingen: seksuele informatie zoeken, contacten leggen en seksuele opwinding ervaren.
Negatieve impact op de jongere in volle ontwikkeling
Het gebruik van online porno op zeer jonge leeftijd kan vele negatieve gevolgen hebben:
- Beïnvloeden van de psychoseksuele ontwikkeling van de jongere: seksuele onzekerheid bevorderen, vooral bij meisjes, en seksueel gedrag overwegen dat vooral gericht is op de bevrediging van persoonlijk lichamelijk genot ten nadele van emotionele en relationele aspecten.
- De opvatting over de rol van de geslachten in de seksuele relatie verstoren: porno brengt een mannelijk beeld van dominantie en agressie over, de vrouw wordt herleid tot een seksueel object, passief en onderworpen.
- Imitatie en provocatie aanmoedigen: seksuele gesprekken, obscene tekeningen, exhibitionisme, allemaal zaken die door de jongere ten onrechte worden gezien als een versterking van zijn identiteit.
- Een gewenningsverschijnsel teweegbrengen: hoe meer pornografie de jongere kijkt, hoe meer hij op zoek gaat naar nieuwigheden. Vervolgens zal hij andere, vaak gewelddadige, seksuele thema's verkennen waardoor het risico toeneemt dat hij dwang en misbruik gaat gebruiken in zijn eigen seksuele ervaringen.
- Angst en symptomen van depressie veroorzaken bij de meest immature jongeren omdat volwassenen, die voorheen als beschermend werden beschouwd, mogelijke agressors worden.
- Toename van het gebruik van alcohol of psychoactieve stoffen gekoppeld aan sexting: het versturen van seksuele berichten of foto's via sociale netwerken. Gebruik zorgt ervoor dat de jongere minder geremd is en geen schaamte of schuld voelt.
- Slechtere schoolresultaten: overmatig gebruik van schermtijd kan de slaap en het leervermogen aantasten.
Risicoprofielen
Sommige jongeren kunnen vatbaarder zijn waardoor het risico op een intensiever gebruik van online pornografie verhoogt.
- Hoe intensiever het internetgebruik hoe hoger het risico om geconfronteerd te worden met pornografische beelden en hoe groter de belangstelling van de jongere om dergelijke activiteiten bewust verder te zetten.
- Beschikken over een eigen internetaccount met weinig toezicht door de ouders.
- De invloed van leeftijdsgenoten: jongeren gaan zich willen conformeren naar de seksuele normen van hun thuisgroep (home group). In functie van die norm zal het risico hoger of lager liggen.
- Het grootschalig gebruik van sociale media die de perceptie van de realiteit beïnvloeden.
- De aanwezigheid van depressieve symptomen, conflicterende relaties met ouders, terugtrekking, een laag zelfbeeld en zelfgenoegzaamheid en de behoefte om belangrijke sensaties in het leven te zoeken verhogen ook het risico.
Beschermende factoren
- De essentiële rol van ouders: een open dialoog binnen het gezin op gang brengen over het gebruik van pornografie is primordiaal. Ouders die niet openstaan voor dergelijke gesprekken maar liever de taboesfeer, de controle of het verbod behouden, zouden porno eerder ongewild aanmoedigen omdat de adolescent op zoek gaat naar wat niet mag. Het is ook belangrijk aan jongeren duidelijk te maken dat zij niet zullen worden gestraft als zij over een schokkende ervaring op het internet praten. Er moet een klimaat van tolerantie en vertrouwen blijven bestaan.
- De rol van opvoeding en school: studies hebben aangetoond dat het op school bespreken van deze problematiek een beschermend effect zou hebben. Jongeren voelen zich gehoord en een valabele gesprekspartner om deze thematiek te bespreken met een volwassene. Dit zal de kritische geest van adolescenten helpen ontwikkelen, hen ertoe aanzetten vragen te stellen, zich te vergelijken en te positioneren en na te denken over andere manieren om de beelden die hun digitale ruimten overspoelen waar te nemen.
Mélanie SAEREMANS
Psychologe – Psychotherapeute
Adolescents and Pornography: A Review of 20 Years of Research
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00224499.2016.1143441